1. صفحه اصلی
2. بيماريهاى غده فوق كليه

غده آدرنال

غده آدرنال يا غده فوق كليوى، اندام کوچک مثلثی شكلى است که در بالای هر کلیه قرار داشته و نیم اینچ عرض و سه اینچ طول دارد. غده فوق کلیه شامل دو قسمت است: ناحیه بیرونی که قشر آدرنال بوده و ناحیه داخلی، كه مغز يا مدولاى آدرنال نام دارد. دو قسمت غده فوق کلیه، یعنی قشر و مركز آدرنال، كاركرد جداگانه ای دارند. قشر آدرنال تولید هورمونهايى را مى كند كه در تنظيم فعاليت ارگانهاى داخلى، تعادل آب و الكتروليت و هورمون مردانه دخالت دارد و مركز آدرنال كه مسئول ترشح موادى است كه بر فشار خون و قلب تاثير ميگذارد.
اختلالات غدد آدرنال عبارتند از: نارسایی آدرنال (کمبود ترشح، به خصوص کورتیزول)، تولید بیش از حد هورمون آدرنال عمدتا از طریق تومورهای آدرنال (فئوکروموسیتوم، آلدوسترونوما، تومورهای تولید کننده آندروژن) و سایر تومورهای غير مترشحه آدرنال.
1. 1. سرطان آدرنال

   2. سرطان آدرنال (کارسینوم اولیه آدرنال) یک سرطان نادر و مهاجم است که در آن سلول های سرطانی در قشر آدرنال -لایه خارج غده فوق کلیه- يافت می شود.

      علائم عبارتند از درد شکمی، کاهش وزن و یا در ارتباط با تولید بیش از حد هورمون ها مانند کورتیزول و آندروژن ها (فشار خون بالا، قند خون بالا و افزایش مو و قاعدگى هاى نامنظم در زنان).
      تشخیص زودهنگام حیاتی است، زیرا سرطان آدرنال ممکن است به سایر اندام های دور، دست اندازى كند.
      آزمایشات برای سرطان آدرنال عبارتند از:
      

      1. آزمايشات خون
      2. جمع اوری ادرار 24 ساعته
      3. سی تی اسکن غده آدرنال

      درمان شامل جراحی توده در اولين زمان ممکن است. درمان دارويى در مواردی که جراحی مقدور نباشد یا در مورد عود انجام مى شود، اما اثر چندانى ندارد.

2. 1. تومور اتفاقى آدرنال

   2. توده یا تومور (بزرگتر از یک سانتی متر) است که بر روی غده آدرنال (غدد واقع در بالای هر کلیه) یافت می شود. اصطلاح "incidentaloma" به این واقعیت اشاره دارد که توده واقعا "به طور تصادفی" پیدا می شود، و آن وقتى است که بیمار برای یک وضعیت دیگر مانند آسيب يا درد شکم مورد بررسی قرار می گیرد. توده هاى اتفاقى آدرنال در بیش از ٪ 5 از همه افرادی که تحت سونوگرافی، CT/MRI سینه و شکم قرار می گیرند یافت می شود.
      برای تشخیص غير از مطالعات تصويرى، آزمايشات خون و ادرار در رابطه با فعاليت هورمونال توده انجام ميگيرد.
      درمان آدرنال Incidentaloma ، يا پيگيرى و انجام آزمايشات و تصوير برداريهاى دوره اى است يا بدليل بزرگى، فعاليتهاى ترشحى و شاخصه هاى تصويرى، جراحى مى باشد.

3. 1. نارسايى غده آدرنال

   2. در اين بيمارى هورمونهاى قشر غده فوق كليه -كورتيزول و آلدوسترون- ترشح نميشود. بيماريهاى خود ايمنى، سل، توده و بيماريهاى هيپوفيز علت آن است.
      علائم شامل ضعف، خستگی، کاهش وزن، بى اشتهايى، حالت تهوع و استفراغ، تیره شدن پوست، درد عضلانی و مفصلی است. تشخيص با تست هاى هورمونال و تصويربردارى بوده و درمان رفع علت و جايگزين نمودن هورمونهاى فوق مى باشد.

4. 1. بیماری کوشینگ

   2. معمولا غده فوق كليه مقدارى کورتیزول ترشح می کند که کافی براى پاسخ به استرس است افزايش بيش از حد اين ماده بيمارى كوشينگ را ميسازد كه علائمش افزايش وزن، نازكى و كبودى پوست، خستگى، افزايش فشار خون، ضعف عضلانى، و در زنان نقصان قاعدگى و رويش موهاى نابجا است.
      علت، ترشح نابجاى هورمون بوسيله غده آدرنال، مصرف داروهاى شبه كورتيزولى و ندرتاً تومورهاى هيپوفيز است.
      تشخيص با مرور داروهاى مصرفى بيمار، آزمايشات خون و ادرار، تستهاى اختصاصى تر و CT/MRI است. درمان اصلاح يا قطع داروهاى مصرفى، جراحى يا پرتو درمانى توده هاى آدرنال يا هيپوفيز و داروهاى كاهنده ترشح كورتيزول است.

5. 1. فئوكروموسيتوما

   2. فئوکروموسیتوم تومورى است که از قسمت داخلی غده آدرنال ناشى شده و می تواند با تولید بیش از حد کاتكول آمين ها مانند اپینفرین و نوراپی نفرین باعث فشار خون بالا در بيمار شود. فئوکروموسیتوم یک بیماری نادر است و تنها علت يك درصد فشار خونهاى بالا ميباشد. با این حال، اگر درمان نشود، می تواند پیامدهای جدی داشته باشد، مثل حمله قلبی، سکته مغزی، و دیگر شرایط تهدید کننده زندگی.
      در اغلب موارد، فئوکروموسیتوما یک تومور منفرد و خوش خیم است که در یک بیمار بدون سابقه خانوادگی و مشکلات غددى رخ می دهد. اما درصد کمی از اين توده ها ارثی هستند.
      علائم شامل افزايش فشار خون مداوم يا ناگهانى، تعريق، سردرد و طپش قلب است.
      تشخیص با آزمايش خون و 24 ساعته ادرار است مطالعات تصوير بردارى براى پيدا كردن توده نيز لازم است. درمان ترجيحاً با جراحى است البته درمانهاى دارويى براى كنترل فشار خون و جلوگيرى از گريز آن قبل و حين جراحى حتماً لازم است.

6. 1. سندرم کان

   2. سندرم کان افزايش تولید آلدوسترون از غده های فوق کلیه است. علائم بالینی بسیار غیر اختصاصی است و ممکن است شامل فشار خون بالا، سردرد، ادرار بیش از حد و تشنگی، ضعف عضلانی یا گرفتگی عضلات باشد. بیماران ممکن است هیچ شکایتی نداشته و فقط فشار خون بالاى مقاوم به درمان داشته باشند در آزمایش خون، پتاسيم كاهش دارد. عواقب بيمارى مربوط به فشار خون بالا، پتاسیم کم و مشکلات قلب است.
      تشخیص سندرم کان با ازمايش خون و ادرار 24 ساعته است. درمان با برداشتن توده امكان پذير مى باشد.